Статьи

Прокрастинация: как справиться с привычкой откладывать дела на потом. Кейінге қалдыру: кейінге қалдыру әдетімен қалай күресуге болады

«Дай руку, Дельвиг, что ты спишь?

Проснись, ленивец сонный!

Ты не под кафедрой лежишь, латынью усыпленный».

Эти строки из стихотворения Пушкина «Пирующие студенты» прекрасно иллюстрируют ситуацию, с которой знаком каждый студент.

В былые времена, когда мы сами были студентами, нам не хватало одного дня, чтобы нормально подготовиться к экзамену, и это называли «синдромом студента». Сегодня этот феномен уже имеет название — прокрастинация, то есть привычка откладывать важные дела на потом. Раньше не было того, кто мог бы напомнить нам слова Чарльза Диккенса: «Прокрастинация — вор времени. Держите её в узде». Возможно, если бы мы услышали эти слова вовремя, многие из нас стали бы более ответственно подходить к подготовке, а не тратили время на пустяки. Мы часто называли это ленью, но на самом деле это не столько лень, сколько боязнь и отсутствие инициативы — нежелание брать на себя ответственность.

Важно понимать, что прокрастинация — это не признак слабости, а временное явление, связанное с нехваткой мотивации. Это когда человек «разгоняется» и долго не может начать работу. Прокрастинатор не отрицает выполнение задачи, но, оценивая её как сложную и трудоемкую, решает отложить её на более поздний срок. Некоторые считают, что причина прокрастинации — внутренний конфликт, когда с одной стороны человек понимает, что ему нужно работать, а с другой — хочется заняться чем-то другим (почитать детектив, посмотреть соцсети и так далее). Мотив этого поведения — попытка самооправдания, снижение давления на совесть.

Когда прокрастинатор выполняет какие-то малозначительные дела, он получает «сиюминутное вознаграждение», что приносит облегчение. Однако в будущем это может вылиться в стресс и стать очередным фактором, укрепляющим привычку откладывать дела.

Прокрастинатор не отказывается от выполнения задачи, в отличие от лентяя, который даже не пытается взяться за работу. Лень — это явное нежелание что-либо делать.

Причины прокрастинации могут быть разными: низкая самооценка, страх выхода из зоны комфорта, эмоциональное выгорание, перфекционизм. Когда человек сомневается в своей компетенции и боится, что не выполнит задачу идеально, это может побудить его откладывать её выполнение.

Существует несколько методов борьбы с прокрастинацией, которые доказали свою эффективность:

1.«Съесть слона по кусочкам». Разделите большую задачу на маленькие части, чтобы начать работать над ними шаг за шагом. Это помогает почувствовать прогресс и снизить страх перед масштабностью работы.

2.«Метод помидора». Этот метод помогает повышать личную продуктивность с минимальными затратами. Суть его в том, чтобы работать 25 минут без перерывов и затем делать 5-минутный отдых. Это помогает «включиться» в работу и преодолеть внутреннее сопротивление.

3.Не поддаваться соблазну. Отключите все отвлекающие факторы (например, приложения и уведомления), чтобы ничто не мешало сосредоточиться на задаче.

4.Присутствие внешнего контроля. Подключите стороннего наблюдателя, который будет отслеживать ваш прогресс и не даст отвлекаться на пустяки. Например, можно установить на рабочий компьютер трекер, который будет регулярно присылать скриншоты вашего рабочего стола контролеру.

Тип задачи также влияет на уровень прокрастинации. Если проблема заключается в незначительном деле, её можно решить с помощью тайм-менеджмента. Но если задача кажется слишком масштабной и трудной, возможно, это сигнал о том, что работа не вдохновляет вас. В таком случае стоит задуматься, не пора ли изменить профессию или род деятельности. И как сказал неизвестный автор: «Если работа вас не развивает, это не работа — это рабство». Помните об этом.

Кейінге қалдыру: кейінге қалдыру әдетімен қалай күресуге болады

"Қолыңды бер, Дельвиг! Сен неге ұйықтап жатсың ба?

Оян, жалқау ұйқышыл!

Сен, латынмен ұйқтатылып,

Мінбенің астында жатқан жоқсың, ".

Пушкиннің "Тойлаушы студенттер" өлеңіндегі бұл жолдар әр- бір студентке таныс жағдайларды бейнелейді. Бұрында студент кезімізде емтиханға қалыпты дайындалу үшін бір күн жетіспейтін, оны "студент синдромы" деп атайтынбыз. Бүгінгі күні бұл құбылыстың атауы бар, ол -прокрастинация, яғни маңызды нәрселерді кейінге қалдыру әдеті. Бұрын Чарльз Диккенстің сөздерін еске түсіретін адам болған жоқ: "Прокрастинация — уақытты ұрлаушы. Оны тізгіндеп ұстаңыз". Мүмкін, егер біз бұл сөздерді уақытында естіген болсақ, көпшілігіміз уақытты босқа өткізбей, дайындыққа жауапкершілікпен қарар ма едік. Біз оны жалқаулық деп жиі атайтынбыз, дегенмен бұл шын мәнінде жалқаулық емес, жауапкершіліктен қорқып, оны өз мойнына алмауға тырысу. Прокрастинация әлсіздік емес, мотивацияның жетіспеушілігінен туатын уақытша құбылыс. Ол кезде адам ұзақ уақыт әзірленіп, жұмысын бастап кете алмайды. Прокрастинатор тапсырманы орындамаймын деп ойламайды, оны күрделі және көп уақытты қажет ететін іс деп бағалап, оны кейінге қалдыруға ұмтылады. Кейбіреулер прокрастинация себебі іштегі жанжал деп есептейді, бір жағынан адам жұмыс істеу керектігін түсінеді, ал екінші жағынан, ол басқа нәрсемен шұгылданғысы келіп тұрады (детективті оқу, әлеуметтік желілерді қарау және т.б.). Бұндай мінез — құлықтың мотиві - өзін-өзі ақтауға тырысу мен ар-ұжданға көрсетілетін қысымды төмендету. Прокрастинатор кейбір ұсақ-түйектерді орындаған кезде, оны "бір сәттік сыйақы" ретінде қабылдайды да жеңілденіп қалады. Алайда, болашақта бұл стрессті тудыруы мүмкін және кейінге қалдыру әдетін күшейтетін тағы бір факторға айналуы мүмкін. Прокрастинатор, жалқауға қарағанда, тапсырманы орындаудан бас тартпайды, жалқау жұмысқа кірісуге тіпті ұмтылмайды да. Жалқаулық - бұл жалпы ештеңе істегісі келмеу.

Прокрастинация себептері әртүрлі болуы мүмкін, соның ішінде: өзін-өзі бағалаудың төмендігі, жайлылық аймағынан шығудан қорқу, күю, перфекционизм т.б. Егер адам өз құзыретіне күмәнданса және тапсырманы мінсіз орындай алмаймын деп қорқатын болса, ол тапсырманы кейінге қалдырудың себебі болуы мүмкін.

Кейінге қалдырумен күресудің тиімділігін дәлелдейтін бірнеше әдістер бар, олар:

1. "Пілді бөліктерге бөліңіз". Үлкен тапсырманы орындау алдында оны кішкене бөліктерге бөліп саты-сатысымен орындайды. Бұл прогресті сезінуге және жұмыстың ауқымдылығынан қорқуды азайтады.

2. "Қызанақ әдісі". Бұл әдіс ең аз шығындармен жеке өнімділікті арттыруға көмектеседі. Оның мәні-үзіліссіз 25 минут жұмыс істеу, содан кейін 5 минуттық демалу. Бұл жұмысқа "қосылуға" және ішкі қарсылықты жеңуге ықпал жасайды.

Азғыруға берілмеңіз. Тапсырмаға назар аударуға ештеңе кедергі болмас үшін барлық алаңдаушылықтарды (қосымшалар, хабарландырулар т.б) өшіргеніңіз жөң.

4. Сыртқы бақылаудың болуы. Сіздің үлгеріміңізді бақылайтын және ұсақ-түйекке алаңдатпайтын үшінші тарап бақылаушысын қосыңыз. Мысалы, жұмыс үстелінің скриншоттарын бақылап үнемі жіберетін трекерді жұмыс компьютеріне орнатуға болады.

Прокрастинация деңгейіне тапсырма түрі де әсер етеді. Егер мәселе кішігірім болса, оны тайм-менеджмент арқылы шешуге болады. Егер тапсырма тым үлкен және қиын болып көрінсе, бұл жұмыс сізді шабыттандырмайтындығының белгісі.

Бұл жағдайда кәсіпті немесе қызмет түрін өзгерту уақыты келді ме деп ойлаған жөн. Белгісіз автор айтқандай:"Егер жұмыс сізді дамытпаса, бұл жұмыс емес — бұл құлдық". Мұны есте сақтаңыз!

NB! Егер сіз осы ойдың авторын білсеңіз, оны атаныз.